Vậy Cô Đôi Thượng Ngàn là ai ?
Cô Đôi Thượng Ngàn là một trong Tứ Phủ Thánh Cô rất linh thiêng và có danh tiếng lẫy lừng. Cô đứng thứ hai sau Cô Đệ Nhất Thượng Thiên và ngay trước Cô Bơ Thoải trong hàng Tứ Phủ Thánh Cô.
Cô Đôi Thượng Ngàn có phép tiên, tài chấm đồng và bắt đồng. Ngoài ra, Cô còn cai quản kho lộc tại Sơn Lâm Sơn Trang. Người trần gian ai mà nhất tâm thành kính thường được cô ban thưởng nhưng ngược lại có nợ mà không mau trả lễ cô sẽ bắt phạt nặng hơn.
Cô Đôi Thượng Ngàn vô cùng linh thiêng, cô anh linh dạy khắp bốn phương nên có vô số đệ tử. Tại một số vùng, người ta lại gọi cô bằng cái tên khác biệt ứng với sự tích thánh cô được truyền tụng tại đó như Cô Đôi Thượng hay Cô Đôi theo cách gọi của người dân Ninh Bình, hay Cô Đôi Đông Cuông là do truyền tụng rằng cô là người hầu cận của Mẫu Thượng Ngàn Đông Cuông.
Sự tích về Cô Đôi Thượng Ngàn.
Cô vốn là con Vua Đế Thích trên Thiên Cung, được phong là Sơn Tinh Công Chúa, ra vào hầu cận bơ tòa Vua Mẫu trong điện ngọc. Cô giáng trần vào một nhà chúa đất tại Ninh Bình, lớn lên cô trở thành một thiếu nữ vô cùng xinh đẹp với nước da trắng muốt, tóc xanh mượt mà, mặt tròn lưng ong, sắc sảo, thông minh tuyệt trần. Sau này, khi gặp được Đức Diệu Tín Thiền Sư Lê Mại Đại Vương, chính là Mẫu Thượng Ngàn, Bà Chúa Sơn Trang, thì cô quyết định theo Mẫu đề học đạo phép sau về giúp dân.
Sau này, khi về lại Thiên Cung, cô được đi theo hầu Mẫu Thượng Ngàn Đông Cuông Tuần Quán. Cô được Mẫu Bà truyền cho muôn vàn đạo phép rồi được phái xuống giúp người rừng thống nhất ngôn ngữ. Cũng có người cho rằng cô về thiên và theo hầu cận Chầu Đệ Nhị.
Lúc thanh nhàn, cô thường về ngự cảnh sơn lâm núi rừng nơi đất Ninh Bình khi xưa cô đã giáng trần. Trong ba gian đền mát, cô cùng các bạn tiên vui chơi tháng ngày trên sườn dốc Bò, có khi cô lại hiện ra là một người thiếu nữ xinh đẹp rồi cùng luận bàn thơ văn cùng các bậc danh sĩ. Tài năng thơ ca, văn phú của cô khiến bao kẻ ngưỡng mộ, mến phục.
Người như thế nào thì mang căn Cô Đôi Thượng Ngàn ?
Người có căn duyên sâu dày với nhà thánh ắt sẽ có căn với một trong các vị thánh. Ai mang căn vị thánh nào thì mang dáng dấp vị thánh đó. Khi đó, người nào nặng căn sẽ phải lập đàn mở phủ thờ nhà ngài, nếu không sẽ bị ngài quở phạt bởi nghĩa vụ của phận tôi con nhà thánh là phải phụng sự nhà ngài suốt đời. Một năm bắc ghế hầu đồng hai lần, tuần tiệc nào cũng phải về để lễ cha, lễ mẹ.
Những người mang căn Cô Đôi, họ thường sẽ có khả năng xem bói, chữa bệnh và bắt đồng. Và giống như Cô Đôi, họ cũng sẽ mang ngoại hình xinh đẹp cùng tính cách thông minh, nhanh nhẹn, thanh cao của bậc tiên thánh họ theo.
Đền thờ Cô Đôi Thượng Ngàn ở đâu ?
Cô Đôi Thượng Ngàn anh linh, danh tiếng và lừng lẫy vang khắp bốn phương, đền thờ Cô trải dài từ Đông Cuông Tuần Quán đến tận Hòa Bình. Tuy nhiên hầu hết những nơi này đều chỉ thờ vọng Cô, chỉ có một nơi duy nhất thờ chính Cô là đền Cô Đôi tại Ninh Bình.
Đền thờ chính Cô Đôi Thượng Ngàn – Đền Cô Đôi, Ninh Bình
Đền thờ Cô thờ nằm tại Bồng Lai, Văn Phương, Nho Quan, Ninh Bình. Tương truyền rằng, xưa kia Ninh Bình là quê hương của Cô Đôi Thượng Ngàn khi cô hạ phàm nên người dân đã lập đền thờ Cô tại đây, trong đền thờ Cô Đôi và Cô Bé Đông Cuông. Trước cửa đền, cách đền chính khoảng 500m có một giếng nước quanh năm xanh mát, trong lành.
Các đền thờ vọng Cô Đôi Thượng Ngàn
Đền Bồng Lai Thượng, Hòa Bình: Đền thờ Đệ Nhị Thượng Ngàn Tiên Nương. Tương truyền, đây là nơi Cô Đôi gặp Thánh Mẫu Đệ Nhị và là nơi hóa của Cô Đôi Thượng Ngàn. Ngôi đền có từ đời vua Thành Thái thịnh trị năm thứ 2 tức năm 1890, đền mới được tu sửa lại năm 2014 nên rất rộng rãi, khang trang, mỹ lệ.
Đền Cô Đôi, Thanh Hóa: Đền Cô Đôi, Thanh Hóa thuộc quần thể di tích Phong Mục thuộc thôn Phong Mục, Châu Lộc, Hậu Lộc, Thanh Hóa. Đền được tôn tạo và xây dựng lại vào năm 2009 nên khá khang trang và đẹp đẽ.
Đền Đôi Cô, Tuyên Quang: Đền hiện thuộc phường Nông Tiến, Thị Xã Tuyên Quang, nơi đây thờ vọng Cô Đôi Thượng Ngàn và Cô Bơ Thoải Cung. Đền được xây dựng trên một gò đất bên sông Lô. Trước đây, đền chỉ rộng chừng 10m2 nhưng đến năm 1990, nhân dân công đức, đền được tu sửa rộng hơn với 3 gian thờ ứng với 3 cung gồm: cung chính thờ Tam Tòa Thánh Mẫu và Đôi Cô, cung bên trí thờ Bà Chúa Sơn Trang, cung bên phải thờ đức Thánh Trần.
Đi lễ Cô Đôi Thượng Ngàn nên cầu gì ?
Cô Đôi Thượng Ngàn là người có nhiều quyền phép lại có tấm lòng bao dung, thường ban phước lành cho những người thành tâm. Nên vào những tiết lớn, ngày tiệc trong năm, không chỉ những người lập đàn mở phủ đến cúng lễ cô mà cả những con hương thành tâm hướng thiện cũng đến để dâng lễ lên Cô, cầu cô phù hộ độ trì cho gia đình sức khỏe, bình an, tài lộc, may mắn.
Lễ dâng Cô Đôi Thượng Ngàn: Thông thường, những người đến lễ hay sắm một mâm cỗ đầy đủ gồm một đĩa hoa, một đĩa quả gồm nhiều loại quả, cơi trầu, quả cau, cút rượu, xôi thịt, một tập giấy tiền, thẻ hương cùng một cánh sớ trình Cô.
Sau khi dâng những thức lễ này trên ban thờ thánh, bạn chờ hết một tuần hương rồi sau đó hạ lễ. Riêng sớ và tiền giấy thì đem đi hóa tại nơi hóa sớ của đền.
Oản dâng Cô Đôi thì phải là oản có màu xanh bởi khi về ngự đồng, cô thường mặc áo xanh nên đây cũng là màu lễ vật dâng cô. Lễ vật dâng tiên cô phải đẹp và sang trọng, trang trí với nhiều hoa thơm, cỏ mát quạt lông công phượng xinh đẹp.
Bản văn chầu Cô Đôi Thượng Ngàn.
Bản 1:
Đứng trên ngàn rừng xanh ngan ngát
Thỉnh cô về mộ Phật Quan Âm
Tay đàn miệng lại ca ngâm
Thánh tha thánh thót tiếng trầm nhặt khoan
Vượn trên non ru con rầu rĩ
Dưới suối ngàn chim nỉ véo von
Vui về thú cảnh lâm sơn
Cô mường cô mán hát ngâm chơi bời
Hát tiếng đầy tiếng với lã chã
Thú hữu tình càng ngự càng vui
Ba gian đền mát thảnh thơi
Sớm rong sườn núi tối ngồi đầu non
Trúc véo von đàn thông lừng lẫy
Nước đầu ghềnh rây rẫy khoan khoan
Hát rằng tang tính tình tang
Ai ơi có biết cô ngàn tôi chăng
Tặc thụ khiểu là á mị tắc
Tặc thụ nắm là mị phí giao
Phất phơ cô tựa non cao
Rừng kia núi nọ ra vào sơn lâm
Khi măng vầu cơm lam gạo lốc
Mái sim cùng rau luộc dài vây
Thỉnh cô giáng hạ chứng tri
Cô Mường cô mán một khi giáng đàn
Hát líu lường líu lo líu liếc
Giá ngự đồng trạc quyết anh linh
Thỉnh mời Công Chúa Sơn Tinh
Tay ngần ngần trắng má xinh vẻ hồng
Vẻ phù dung dịu dàng cách điệu
Nét đoan trang yểu điệu phi phong
Hây hây da trắng tuyết đông
Tóc rà rà biếc lưng ong dịu dàng
Thoảng mùi hương chân đi nhã nhặn
Mặc áo xiêm chân dận hài hoa
Trạnh lòng vàng đá người ta
Chau mày quân tử xót xa anh hùng
Cách não nùng nhiều bề lịch sự
So tài cao sĩ tú thi nhân
Mỗi năm là một vẻ xuân
Thanh tân đòi một tấm thân vạn mười
Vẻ tốt tươi miệng cười hoa nở
Bức thanh thanh tố nữ thuyền quyên
Cô ân cô ái kề bên
Cô lan cô huệ chúa tiên thượng ngàn
Hợp bàn loan non bồng nước nhược
Đàn ngũ huyền lầu thuộc Chiêu Quân
Cảnh thanh xuân lại thêm xuân
Éo le nhiều nỗi thanh tân chơi bời
Giả làm người thướt tha ghẹo khách
Dạy chim thiêng sênh phách véo von
Khi cô dạy vượn ru con
Réo ra réo rắt ní non buồn rầu
Loài cầm thú gọi nhau réo rắt
Dựng ngư ca tiểu dịch lừng lừng
Có phen cô dạy người rừng
Nói ra trăm tiếng giống chung ngôn từ
Đất Trang Chu hiệu là Diệu Tín
Đức thuyền sư nổi tiếng anh linh
Lạng Sơn chốn ấy cảnh thanh
Đông Cuông Tuần Quán hữu tình thanh tao
Giữa năm thân anh hào giáng khí
Thác đinh sinh sơn trị chúa tiên
Vốn người hình thể phương viên
Trâm anh lệnh tốc nên hiển hào
Bản dao cao cha là chúa mọi
Phép thần tiên khắp cõi ai đương
Tổ sư đắc đạo sơn trang
Sinh ra một nàng vạn phép truyền cho
Phán thụ các di sơn mọi phép
Giáng mo phù trượng quyết anh linh
Nào bà Diệu Nghĩa tàng hình
Thỉnh mời các bộ sơn tinh ngự về
Chữ biển đề Địa Vương Lê Mại
Bảo hộ cho tai nạn băng tiêu
Đời đời phúc lộc phong nhiêu
Hây hây ngày Thuấn tháng Nghiêu thọ trường.
Bản 2:
Thiên Thai là cảnh bồng lai
Tấu Cô Đôi Thượng đại tài hái hoa
Hầu vua hầu mẫu ba toà
Tiếng tăm lừng lẫy chúa bà yêu thương
Về đồng đánh phấn soi gương
Lược ngà chải chuốt vành dây đội đầu
Rong chơi quán Sở tần Lâù
Xe giá lên chầu thưọng đế vua cha
Đệ tử Cô vô số hằng hà
Chiêu tài tiếp lộc gần xa cho đồng
Hầu vua hầu mẫu bơ toà
Vua cha cũng quý, chúa bà yêu thương
Về đồng đánh phấn soi gương
Khăn xanh lấy chít vành dây đội đầu
Rong chơi quán Sở Tần lâù
Loan giá lên chầu thưọng đế vua cha
Đền thờ Cô vô số hằng hà
Ban tài tiếp lộc gần xa cho đồng)
Đứng trên ngàn rừng xanh ngan ngát
Thấy cô về ngỡ Phật quan âm
Tay đàn miệng hát ca ngâm
Điểm đa điểm đót tiếng trầm nhặt khoan
Vượn trên non ru con rầu rĩ
Dưới suối ngàn chin năn nỉ véo von
Vui về thú cảnh Đông cuông
Trên ngàn cô thượng ca ngâm chơi bời
Cảnh núi rừng sương rơi lác đác
Thú hữu tình càng ngự càng vui
Ba gian lầu mát thảnh thơi
Sớm rong đỉnh núi tối ngồi sườn non
Ca rằng tang tính tình tang
Ai ơi có biết cô ngàn tôi chăng
Bốn bề hiu quạnh vắng tanh
măng tre măng lứa mọc xanh đầy ngàn
Chắp tay bái lạy cô ngàn
Sơn lâm công chúa giáng đàn chứng đây
Trần gian hồ dễ ai hay
mời cô lai giáng đền này chứng minh
Hiệu cô là công chúa Sơn tinh
mặt tròn vành nguyệt má in phấn hồng
Da cô trắng tựa tuyết đông
tóc dà dà biếc lưng ong dịu dàng
Chân cô đưa nhởn đưa ngang
Bước nào bước ấy tiên nàng nguyệt nga
Chạnh lòng vàng đá người ta
Chau mày quân tử xót xa yêng hùng
Mỗi năm đẹp một não nùng
Dạy chim oanh hót bạn cùng văn nhân
vẻ nào vẻ chẳng thêm xuân
éo le nhiều nỗi thanh tân chơi bời
Tốt tươi miệng nở hoa cười
Đáng xinh đáng lịch đáng người thuyền quyên
nàng ân nàng ái kề bên
Cô Lan cô Huệ chúa tiên thượng ngàn
Non xanh nước biếc suối vàng
Đông cuông cảnh ấy lại càng lâng lâng
có phen cô dạy ngưòi rừng
nói ra trăm tiếng giống chung ngôn từ
Cô theo hầu Diệu tín thiền sư
Anh linh nổi tiếng Đông Cuông Từ Sơn Lâm
Ngự sơn lâm đông cuông tuần quán
Cô Đôi ngàn vạn phép anh linh
Tiên Cô biến hoá hiện hình
Cung thỉnh các bộ sơn tinh ngự về
Chữ biển đề Đại vương Lê Mại
Phép Khuông phù quốc thái dân an
Thỉnh cô chứng giám đàn tràng
Độ cho đồng tử an khang đời đời.
